Xarici şirkətlər

Sual: Birja vasitəsi ilə alış-veriş etmək icazəlidirmi? Məlumdur ki, bir neçə beynəlxalq xarici şirkərlər birjalar idarə edir. Orada internet vasitəsi ilə alış-veriş yerinə yetirilir.

Cavab: Bu alış-veriş düzgündür. Lakin dəyərinin sonradan ödənilməsi şərti ilə ümumi alıb mübadilə yolu ilə ümumi satmaq düzgün deyil. Həmçinin əgər satılan mal qiyməti sonra ödəniləcək əmlak olsa, qiymət isə fərdi olarsa, lakin satıcı müamilə vaxtı əmlakının pulunu almayıbsa, müştəri aldığı səhmi ödəmə vaxtından əvvəl satmaq istəsə səhmin sahibindən başqasına satması icazəli deyil. Burada əmlakın çəki və ya ədədlə satılan növdən və ya başqa növlərdən olmasının heç bir fərqi yoxdur. Satılan əmlak çəki və ya ədədlə olarsa, onu təhvil almadan əvvəl qazanc olmadan satıcıdan başqasına satmaq icazəlidir. Ümumiyyətlə, sələm alınması icazəli olmayan (fiziki və ya hüquqi) şəxslərlə sələmlə alış-veriş edən şirkətlər və ya banklarla əməkdaşlıq etmək icazəli deyil. Çünki belə qurumların sərmayəsində iştirak etmək onların haram olan sələmli alış-verişlərində iştirak etmək deməkdir. Həmçinin həmin qrumlar araq və donuz əti kimi haram olan şeylərlə ticarət edərsə, hökm eynidir.

Sual: Gəlirlərinin müəyyən hissəsini sionustlərə verən şirkətlərlə əməkdaşlıq etmək barədə sizin rəyiniz nədir?

Cavab: Möhtərəm Seyid cənabları tərəfindən sionist şirkətləri və ya sionist qurumuna dəstək olaraq gəlirlərinin müəyyən hissəsini verən şirkətlər istisna, başqa hansı bir şirkətlə iş birliyinə icazə verilməməsi barədə hökm verilməmişdir.

Sual: Bina tikintisi ilə məşğul olan bəzi şirkətlər var. Həmin şirkətlər ev almaq və ya ev tikmək üçün vətəndaşa müəyyən məbləğ verir. Verilən əsas məbləğin 30% -i də əlavə olunaraq ümumi məbləğ 25 il müddətinə aylıq olaraq kredit formasında hissə-hissə ödənilir. Belə şirkətlərdən kredit götürmək şəriət baxımından düzgün hesab olunurmu?

Cavab: Əgər şirkət evi tikməyi öz öhdəsinə götürüb sonra məbləğin hissə-hissə ödənilməsinə razı olarsa, bu alış-veriş düzgündür. Lakin ödəmənin gecikməsi halında cərimə tətbiq edilməsi bəndini artırmaq icazəli deyil. Bu şərt haramdır, lakin alış-veriş düzgündür.

Sual: Bəzi ticarət və istehsalat şirkətləri özəl banklardan və ya rəsmi olaraq İslami hesab olunan banklardan və yaxud digər kredit verən qurumlardan sələm şərti ilə borc alırlar. Həmçinin pullarını banklara qoymaqla qazanc əldə edirlər. Bu cür şirkətlərin səhmlərini almaq və ya layihələrində iştirak etmək icazəlidirmi?

Cavab: Əgər onlarla şəriklik sələmli alış-verişə şərik olmaqdırsa, icazəli deyil. Bəli, əgər şirkət müsəlmanlara məxsus olarsa və müsəlmanlara aid olmayan banklardan qazanc əldə edirsə, bu baxımdan onlarla şəriklik etməyin heç bir maneəsi yoxdur.