Sual: Spirtli içkilər istehsal edən şirkətlərə investisiya qoymaq - onun pulunu başqasının pulundan ayırmaq mümkün olmadığı təqdirdə, - icazəlidirmi?

Cavab: Spirtli içkilərin istehsalında və alış-verişində ortaq olmaq, icazəli deyil.

Sual: Müsəlman rəssama spirtli içkinin içilməsini, yaxud rəqs məclisini və ya donuz əti olan restoran şəklini özündə əks etdirən rəsm çəkmək sifariş olunub. Rəssam üçün həmin şəkli çəkmək, icazəlidirmi?

Cavab: Bu işdə əxlaqsızlığın və günahın yayılması olduğu üçün, icazəli deyil.

Sual: Müsəlman şəxs bir bina alıb. O, həmin yerdə spirtli içkilər içilən yerin olduğundan, (sahibinin) oranı icarəyə verəni (binadan) çıxara bilmədiyindən xəbərsiz olub və sonradan bunu bilib:

1. O, spirtli içkilər içilən yeri icarəyə verən şəxsdən icarə haqqı ala bilərmi?

2. İcazəli olmadığını fərz etsək, bu halda onun şəriət hakimindən izin alaraq hər hansı bir adla icarə haqqı alması, icazəlidirmi?

3. Fərz edək ki, o, binanı almamışdan əvvəl orada spirtli içkilər içilən yerin olduğunu bilirmiş. Belə olan halda, spirtli içkilər içilən yerin icarəçisini oradan çıxarda bilməsə, həmin binanı alması icazəlidirmi?

Cavab:

1. Oradan spirtli içkilər içilən yer kimi istifadə edərək bunun müqabilində icarə haqqı alması, icazəli deyil.

2. Bu cür yerlərdən halal işlərin müqabilində muzd almağa haqqı çatdığı kimi, cəzalandırmaq məqsədilə haqqı çatan miqdarda spirtli içkilər içilən yerin icarə pulunu alması, icazəlidir. Həmçinin (icarə pulunu) verən qeyri-müsəlman olsa, haqqını qorumaq məqsədilə icarə pulunu alması, icazəlidir.

3. Qeyd olunan icarəçinin olmasını və onu oradan çıxara bilməməsini bilsə belə, həmin binanı alması icazəlidir.

Sual: Bəzi gecələrdə barlar kafirlərin (qeyri-müsəlmanların) gəlişi ilə dolur. Spirtli içki içmək onları əldən salan zaman yemək üçün oradan çıxıb yeməkxana axtarırlar. Müsəlman üçün bu fürsətdən yararlanıb orada yeməkxana açaraq sərxoşlara və başqalarına halal yemək təqdim etməsi icazəlidirmi? Əgər halal yemək onların sərxoşluqlarını yüngülləşdirmək, yaxud başqa formada onlara yardım edərsə, bu iş günah sayılırmı?

Cavab: Bu işin öz-özlüyündə maneəsi yoxdur.

Sual: “Super Market”-də çalışan şəxsin işlərindən biri də spirtli içki qutularını daşımaqdır. Bu iş onun üçün icazəlidirmi?

Cavab: Spirtli içkiləri daşımaq, icazəli deyil.

Sual: Üzərində içki içməyi reklam etmək kimi spirtli içkilərin şəkli olan paltarları satmaq, icazəlidirmi?

Cavab: Bu paltarları geyinmək və alış-verişini etmək, haramdır.

Sual: Təyyarədə stüardessa işləmək, icazəlidirmi? Belə ki, o, təyyarədəki sərnişinlərə həm yemək, həm də spirtli içkilər təqdim edir.

Cavab: İşləmək icazəlidir. Amma spirtli içkilər təqdim etmək, icazəli deyil.

Sual: Harama qarışmış malın hökmü nədir? Belə ki, bir tacirin həm halaldan, həm də spirtli içkilərin və narkotik maddələrin alış-verişi kimi haramdan gəlir mənbəyi var.

Cavab: Qarışmış və heç bir yolla (təmizlənib) halala çevrilməyən haram malda təsərrüf etmək, icazəli deyil. Əgər onun miqdarını bilsə, amma sahibini tanımasa, həmin miqdarı sədəqə verməsi vacibdir. Əgər miqdarını bilməsə, lakin toplam 20 % - ə çatdığına şəkk etsə və ondan az, yaxud çox olduğuna ehtimal versə, həmin məbləği sədəqə verməsi, kifayətdir. Vacib ehtiyata əsasən, həmin məbləği yoxsul seyidlərə ödəsin.

Sual: Müsəlman şəxsin spirtli içkilərin də satıldığı ərzaq mağazasında pul alan (kassir) işləməsi, icazəlidirmi?

Cavab: Onun spirtli içkilərin pulundan başqa pulu və həmçinin qeyri-müsəlman müştərilərin aldıqları spirtli içkilərin pulunu alması, icazəlidir.

Sual: Müsəlmanın spirtli içkiləri satması, təqdim etməsi, onu içmək üçün qablarını yuyub təmizləməsi, icazəlidirmi?

Cavab: Müsəlmanın spirtli içkiləri kimliyindən asılı olmayaraq, hətta onu halal bilənlərə təqdim etməsi, icazəli deyil. Buna görə qabları yumaq, onları başqasına təqdim etmək, - əgər həmin qabları təqdim etmək spirtli içkilərin içilməsi üçündürsə - icazəli deyil.

Müsəlmanın spirtli içkiləri satması, təqdim etməsi, onu içmək üçün qablarını yuyub təmizləməsi icazəli olmadığı kimi, bunun müqabilində əmək haqqı alması da, icazəli deyil. Çünki bu, haramdır. Bəziləri bu cür işlərdə işləməyə məcbur olduqlarını söyləyərək müxtəlif bəhanələr gətirirlər. Lakin bu kimi bəhanələr qəbul olunmur. Allah-təala buyurub: “Və ona gözlənilmədiyi yerdən ruzi verər. Kim Allaha təvəkkül etsə, Allah ona kifayət edər. Allah Öz buyurduğunu yerinə yetirəndir. Allah hər şey üçün bir ölçü təyin etmişdir.” (Talaq, 3)

Allah-təala başqa bir ayədə buyurub: “Mələklər öz nəfslərinə zülm edənlərin canlarını alarkən deyəcəklər: “Siz nə vəziyyətdə idiniz?” Onlar deyəcəklər: “Biz yer üzərində zəif kəslər idik.” Mələklər onlara deyəcəklər: “Allahın torpağı geniş deyildimi ki, siz də hicrət edəydiniz?” Onların sığınacaqları yer Cəhənnəmdir. O, necə də pis yerdir. Yalnız hicrət etməyə yol və çarə tapmağa qadır olmayan kişi, qadın və uşaqlardan başqa” (Nisa, 97-98)

Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbər “Vida həcci”-ndə belə buyurub: “Cəbrail mənə dedi ki, heç kim öz ruzisini kamil şəkildə tapmayana qədər dünyadan getməz və siz ruzinizi yaxşılıq və təqva ilə tələb edin.” Allah ruzini xalq arasında haram deyil, halal şəkildə bölmüşdür. Kim Allahdan qorxub səbr etsə, Allah onun ruzisini yetirəcək. Tələsərək hörmətsizlik edib haram yolla qazanmaq istəyən şəxsin haramı həmin halaldan çıxacaq və Allah həmin haramın hesabını Qiyamət günündə çəkəcək.”

Sual: Rukunun həddi nə qədərdir belə ki, namaz qılan şəxs həmin  həddən artıq əyildikdən sonra qalxarkən rukunu artırmış olarmı?

Cavab: Ruku edərkən ürfün nəzərində həddundən artıq əyilmək rukunun artıqlığına səbəb olmaz. Yalnız qəsdən etdikdə rukudan sonra qiyam halına xələl gəldiyi üçün namaz batil olar.

Sual: Ruku, səcdə, təşəhhüd və salamı deyərkən hansı daha yaxşıdır; ixfat (zikri səssiz söyləmək), yoxsa cəhr (zikri səsli söyləmək)?

Cavab: İzahlı şəriət məsələləri kitablarında qeyd olunduğu kimi birinci və ikinci rükətin qiraəti istisna olmaqla ixfat və ya cəhrlə deməkdə ixtiyar sahibidir. Bəlkə də, gecə qılınan namazlarda cəhr, gündüz qılınan namazlarda isə ixfatın müstəhəb olduğunu bildirən hədis zikrlərə də şamildir.

Sual: Ruku əsnasında ayaqları yerdən çəkmədən bud və baldırı hərəkət etdirməyin bir eybi varmı?

Cavab: Qaydaya əsasən, ruku halında bədənin sükunət halında olmalıdır. Ayaqların hərəkət etdirilməsi isə bu qaydaya ziddir.

Sual: Müstəhəb namazlarda ruku və səcdələrdə bir dəfə “subhanəllah” demək yetərlidirmi?

Cavab: Ehtiyata əsasən, yetərli deyil.

Sual: “Minhacus-salihin” kitabının ibadətlər bölməsində “Rukunun vacib əməlləri” başlığı altında yazılıb:

Üçüncü: Vacib zikrdən öncə (ruku halında) qalmaq.

1) Burada (ruku halında) qalmağın miqdarı nə qədərdir? Bir an da olsa qalmaq yetərlidirmi? Yoxsa zikrin deyiləcəyi müddət qədər qalmaq vacibdir?

2)   Qeyd olunan halda aram olmaq vacibdirmi? Belə ki, namaz qılan şəxs ruku halını aldığı vaxtdan etibarən aramlıq tapmasa da,rukunun müddətini hesab etməlidir.

Cavab: Qeyd olunan hökmdən başa düşüldüyü kimi yalnız vacib zikrin deyiləcəyi miqdarda (ruku halında) qalmaq vacibdir. Zikr deyilərkən aramlıq, yəni sükunət vacibdir.

Sual:  Ruku və səcdədə zikr etmək müstəhəbdir. Lakin vacib zikrin bir forması var?

Cavab: Zikr edərkən vacib olan “təsbih” (subhanəllah), “təhmid” (əlhəmdulillah), “təkbir” (Allahu əkbər) və ya “təhlil”(la ilahə iləllah) deməkdir. Rukuda təsbih deyərkən bir dəfə  “subhanə rabbiyəl-azimi və bihəmdih”, səcdə isə “subhanə rabbiyəl-əla və bihəmdih” demək yetərlidir. Yaxud da üç dəfə “subhanəllah” deyilməlidir. Əgər təsbihdən başqa ayrı bir zikr demək istəyirsə, vacib ehtiyata əsasən, üç dəfə deyilən kiçik təsbih – “subhanəllah” miqdarında olsun. Vacib zikri vacib olma niyyəti ilə demək yetərli deyil. (Yəni başqa zikr üç dəfə deyilən “subhanəllah” zikrindən az miqdarda olarsa, onun vacib zikr niyyəti ilə deyilməsi yetərli deyil.)

Sual: “İzahlı şəriət məsələləri” kitabında 297-ci məsələdə “Ruku halında vacib zikr deyiləcək miqdarda qalmaq lazımdır” hökmünün mənası nədir?

Cavab: Yəni, rukunun zikrini başı rukudan qaldırdığı və ya endirdiyi halda deməmək lazımdır.

Sual: Ruku halında dizlərin arasına baxmaq namazı batil edirmi?

Cavab: Batil etmir.

Sual: Rukuya əyilərkən dizləri düz tutmaq vacibdirmi?

Cavab: Bəli, vacibdir.

Sual: Ruku halında əl hərəkət edərsə namaz batil olurmu?

Cavab: Batil olmur.

Sual: Ruku əsnasında istər zikr başladıqda, istərsə də başlamazdan əvvəl və ya zikrdən sonra ayaqları hərəkət etdirmək, əllərin hər ikisini və ya birini dizdən çəkmək, yaxud da dizləri qaşımaq namazı batil edirmi?

Cavab: Namaz halı ilə ziddiyət yaratmayacaq dərəcədə çox olmasa, heç bir zərəri yoxdur.

Sual: Şam namazının ikinci rükətində rukunu unudub səcdələri yerinə yetirdim. Səcdələri yerinə yetirərkən xatırladım, lakin nə edəcəyimi bilmədiyim üçün namazı tamamladım. Həmin namazı qəza olaraq yenidən qılmalıyam?

Cavab: Vaxt çıxmadığı təqdirdə namazı yenidən qılmaq, vaxt çıxdığı təqdirdə isə qəzasını qılmaq vacibdir.

Sual: Ruku halında əlləri dizlərə qoymaq müstəhəbdirmi?

Cavab: Əllərin dizlərin üzərinə qoyulması rukunun müstəhəb əmməllərindən olması (hədislərdə) qeyd olunmuşdur.

Sual: Məcburi halda olan şəxsin rukuda bir dəfə “subhanəllah” deməsi icazəlidirmi?

Cavab: Xəstə olan şəxs üçün, vaxt az olduqda və digər zəruri hallarda rukunun zikrini bir dəfə “subhanəllah” deyilməsi icazəlidir.

Sual: Rukunu unudaraq səcdəyə əyilən şəxsin hökmü nədir?

Cavab: Əgər bir kəs rukunu unudub səcdələrə əyilərsə, alnını yerə qoymadan əvvəl xatırlayarsa, qiyam halna dönməli və ruku etməlidir. Həmçinin birinci səcdədən sonra, lakin ikinci səcdədən əvvəl xatırlayarsa, hökm eynidir. Lakin bu halda namazı tamamladıqdan sonra onu yenidən qılmaq ehtiyata əsasən müstəhəbdir. Amma ikinci səcdəyə başladıqdan sonra xatırlayarsa, vacib ehtiyata əsasən, namazı yenidən qılmalıdır.

Sual: Rukunun müstəhəb əməlləri hansılardır?

Cavab: Rukudan əvvəl təkbir demək, təkbir halında əlləri qaldırmaq, sağ əli sağ dizin, sol əli sol dizin üzərinə qoyaraq əllərlə dizləri tamamilə əhatə etmək, əllərlə dizləri arxaya tərəf basmaq, beli düz tutmaq, boyunu belin səviyəsi ilə düz tutmaq, ayaqların arasına (yerə) baxmaq, dirsəklərini bədəndən aralı saxlamaq, sağ əli sol əldən əvvəl dizlərin üzərinə qoymaq, qadının əllərini budlarının üzərinə qoyması müstəhəbdir.

Rukunun zikrini 3, 5, 7 və ya daha artıq təkrar etmək və tək ədəd olaraq zikr etmək müstəhəbdir.

Rukunun zikrindən əvvəl “Allahummə ləkə rəkə`tu və ləkə əsləmtu və aleykə təvəkkəltu və əntə Rabbi. Xəşəə ləkə qalbi və səm`i və basəri və şə`ri və ləhmi və dəmi və muxxi və əsəbi və izami və ma əqəltuhu qadəməyyə ğəyru mustənkifun və la mustəkbirun və la mustəhsir”, ardınca “Əhləl-cəbəruti vəl-kibriyai vəl-əzəməti vəl-həmdulillahi Rabbil-aləmin” demək müstəhəbdir. Rukudan sonra qiyama qalxmaq üçün əlləri qaldırmaq müstəhəbdir.

Rukuda həzrət Peyğəmbər (s) və əhlibeytinə salavat demək müstəhəbdir.

Rukuda başı aşağı sallamaq və ya yuxarı baxmaq, dirsəkləri bədənə birləşdirmək, əllərin birini digərinin üzərinə qoymaq, rukuda Qurani-kərimdən ayə oxumaq və əllləri libasın altından bədənə birləşdirmək məkruhdur.

Allahın adı ilə!

Ali məqamlı mərcəyi-təqlid müctəhid Seyid Əli Hüseyni Sistani cənablarının dəftərxanasına

Biz, bir dəstə həkim çətin vəziyyətlərlə üzləşirik. Belə ki, bir çox hallarda müxtəlif bəhanələri əsas götürərək işçilərə, universitet tələbələrinə, şagirdlərə və digərlərinə qeyri-qanuni “xəstəlik icazəsi” veririk.

Şəriətin belə bir işə münasibəti necədir?

Qeyri-qanuni icazə əsasında işə gəlməyən işçinin aldığı məvacibin hökmü nədir?

Allahın adı ilə!

Qeyri-qanuni “xəstəlik icazəsi” vermək, icazəli deyil. Həmçinin həkimə doğru olmayan hadisə üçün şahidlik etməsi, icazəli deyil. İşçinin qeyri-qanuni icazə əsasında işə gəlmədiyi günlərin məvacibini almağa haqqı yoxdur.

13 Rəbius-sani 1438

12 Yanvar 2017

Rəhmli, Mərhəmətli Allahın adı ilə!

Hörmətli oxucu, Sizə təqdim olunan videoçarxlar Ayətullah-Uzma Seyid Əli Hüseyni Sistani cənablarının Rusiya Federasiyası və Azərbaycan Respublikası üzrə nümayəndəliyinin təşkil etdiyi dini mərasimlərin görüntüləridir.

Rəhmli, Mərhəmətli Allahın adı ilə!

Hörmətli oxucu, Sizə təqdim olunan şəkillər Ayətullah-Uzma Seyid Əli Hüseyni Sistani cənablarının Rusiya Federasiyası və Azərbaycan Respublikası üzrə nümayəndəliyinin təşkil etdiyi dini mərasimlərin görüntüləridir.

Sual: Xahiş edirik, “pis söz danışanlar” barədə nəql olunan hədisləri bizim üçün zikr edəsiniz?

Cavab: Həzrət Peyğəmbər (s) xanımı Aişəyə buyurub: “Əgər pis söz danışmağın oxşarı olsaydı, bu zaman (onun) oxşarı pislik olardı.” O həzrətdən (s) nəql olunan başqa bir hədisdə deyilir: “Allah-təala pis söz danışan ağzıyavaya və israrla bir şey istəyənə nifrət edər.” Yenə başqa bir hədisdə deyilir: “Allah bəndəlirinin ən pisi, həmsöhbətini pis söz danışması ilə narahat edən şəxsdir.”

Həztət Peyğəmbərdən (s) nəql olunan digər bir hədisdə deyilir: “Mömini söymək günah, onunla savaşmaq küfr və ətini yemək (qeybətini etmək Allaha) asilikdir, onun malı isə qanı kimi toxunulmazdır.”

Əmr ibn Nöman əl-Cəfi nəql edərək deyir: “İmam Cəfər Sadiqin (ə) bir dostu var idi və onlar çox zaman bir yerdə olurdular. Bir gün o (imamın (ə) dostu), nökərinə dedi: “Ey pozğun qadının oğlu, harada idin?” Əmr deyir: “İmam Cəfər Sadiq (ə) əlini qaldırıb öz alnına vurdu və sonra dedi: “Subhanallah, onun anasına böhtan atdın. Mən səni daha pəhrizkar tanıyırdım. Sən demə, sənin pəhrizkarlığın yox imiş.” Dostu dedi: “Sənə fəda olum, onun anası sindli müşrikə bir qadındır.” İmam (ə) buyurdu: “Məgər bilmirsənmi ki, hər ümmətin öz nikahı var?! Məndən əl çək!” Əmr deyir: “Mən, onları ölüm ayırana qədər heç zaman bir yerdə görmədim.”

Sual: Uşaq dünyaya gəldikdə hədiyyə olaraq ona verilən müəyyən məbləğdən mənim istifadə etməyə haqqım varmı? Uşaq üçün lazım olacaq paltar və ya qızıl zinət əşyası almaq olarmı? Ümumiyyətlə uçağın atasının, ehtiyac məqamında həmin məbləğdən istifadə etməyə haqqı varmı?

Cavab: Əgər məbləğ uşağın mülkiyyətindədirsə, ananın hətta uşağa paltar almaq kimi həmin məblğdən istifadə etməyə haqqı yoxdur. Bəli, atanın övlad üzərində qəyyumluq haqqı vardır. Buna əsasən də, ata uşağın ehtiyaclarının təminatı üçün həmin məbləği uşağa sərf edə bilər.

Sual: Övladın ata üzərindəki haqqı hansılardır?

Cavab: Onlara gözəl tərbiyə verməli və ehtiyaclarını təmin etməlidir.

Sual: Övlada şəriət hökmlərini öyrətmək ataya vacibdirmi?

Cavab: Bəli, düzgün formada dini tərbiyə alacağı miqdarda öyrətməsi vacibdir.

Sual: Öıkəmizdə fəsadın bütün növləri, xüsusilə də, narkotik maddələrə aludəçilik həddindən artıq yayılıb. Hətta hökümət və özəl  məktəblərdə belə, nəzərəçarpacaq dərəcədə yayılmışdır. Bu vəziyyət övladlarımızın tərbiyəsinə təhlükə yaratmaqdadır. Əgər ata övladının bu bəlaya düçar olacağından və ya məktəblərdə əxlaqi pozğunluğa bulaşacaqlarından ehtiyat edərsə şəriət baxımından vəzifəsi nədir? Bununla yanaşı islami məktəblər olmadığı üçün valideyinlər övladlarını belə məktəblərə qoymadıqda böyük problemlərlə qarşılaşırlar. Belə ki, öz ehtiyaclarını təmin edəcək yüksək maaşlı iş əldə etmək üçün diplom əldə edə bilmirlər. 

Cavab: Vəlinin (qəyyumun) vəzifəsi övladı, onun əxlaqını pozacaq və azğınlığa düşməsinə səbəb olacaq işlərdən qorumaqdır. Əgər məktəbdə oxuduğu müddət ərzində onu fəsaddan qoruyacaq icraatlar edə bilərsə, məsələn, bəzi müəllimləri və ya başqa şəxsləri mütəmadi olaraq övlada nəzarət etməklə vəzifələndirə bilərsə, övladın həmin məktəbdə işləməsi icazəlidir. Amma məktəbə gedəcəyi təqdirdə azğınlığa düşəcəyindən doğrudan da ehtiyat edilərsə, övladın məktəbə getməsi icazəli deyil. Diploma və vəzifəyə sahib olmaq bunun icazəli olmasına səbəb ola bilməz.

Sual: Ana gəlin ilə konfilikt yaşadığı üçün övladından onun talağını verməyi tələb edərsə,  övladın ona itaət etməsi icazəlidirmi? Əgər “boşamasan sən valideyinin üzünə ağ olan övladsan”  deyərsə, övladın vəzifəsi nədir?

Cavab:  Bu məsələdə ona itaət vacib deyil. Dediyi sözün də heç bir əsası yoxdur. Lakin söz və ya əməldə anaya qarşı pis münasibətdən çəkinmək vacibdir.

Sual: Oğlan uşağı və ata, qız və ana  arasında gündəlik məişət zəminində mübahisələr baş verir və bu, valideyinlərin narahatçılına səbəb olur. Belə etmək icazəlidirmi? Övladların valideyinlərlə münasibətdə hansı həddi keçməmələri vacibdir?

Cavab: Övladın valideyinlərinin doğru olmadığını bildiyi rəylərini müzakirə etməsi icazəlidir. Lakin onlarla müzakirə etdikdə sakitçiliyə və ədəb qaydalarına riayət etməlidir. Onlara nəinki ağır söz deməməli, hətta onlara sərt baxışlarla  baxmasın və səsini yüksəltməsin.

Sual: Avropada, Amerikada və ya bu kimi ölkələrdə yaşayan mükəlləf şəxsin övladlarına ərəb dilini Qurani- kərim və şəriət dili olması etbarı ilə öyrətməsi vacibdirmi? Həmçinin ərəb dilini bilməmək şəriətin əsas mənbələrini bilməmək, dini bilgilərinin azlığı və inancında naqislik yaranması ilə nəticələnir. 

Cavab: Dini, vacib əməllərini yerinə yetirmək üçün ehtiyacları olduğu miqdarda öyrətməsi vacibdir. Bu şərtlə ki, Fatihə surəsi və namazın vacib zikrləri ərəb dilində olsun. Əgər başqa dildə ehtiyacları olan dini bilgilərini və şəriət hökmlərini öyrənmək mümkün olarsa bundan əlavə öyrətmək vacib deyil. Bəli, Qurani-kərimi öyrətmək müstəhəbdir. Hətta başda Qurani-kərim, Peyğmbər (s) sünnəsi və əhli-beyt imamlarının kəlamları – Allahın onlara salamı və salavatı olsun – olmaqla İslam bilgilərini əsas mənbələrindən mənimsəyib öyrənmələri üçün mükəmməl surətdə ərəb dilini öyrətmək daha yaxşıdır.

Sual: Övlad dünyaya gəldikdə hansı əməlləri yerinə yetirmək müstəhəbdir?

Cavab: Uşaq dünyaya gəldikdə zərər verməyəcəyi təqdirdə ona qüsl vermək, sağ qulağına azan və sol qulağına iqamə demək müstəhəbdir. Hədisdə deyildiyi kimi bu, onu lənətlənmiş Şeytandan qoruyar. Həmçinin uşağın damaqlarına  Fərat çayının suyundan və İmam Hüseyn(ə) türbətindən sürtmək, ona bəyənilən ad seçmək müstəhəbdir. Övlada gözəl ad qoymaq onun valideyinlərinin boynunda olan haqqıdır. Hədisdə buyurulub : “Ən doğru ad Allaha übudiyyəti (qul olmağı) özündə ehtiva edən (Abdullah, Abdurrəhim kimi) addır. Adların ən yaxşısı isə peyğəmbərləin (Allahın onlara salamı olsun) adlarıdır”. İmamların adlarıda bu hökmdədir. Həzrət Peyğəmbər (s) – in belə buyurduğu nəql olunur: “Kimin dörd oğlu olsa və birinə mənim adımı verməsə mənə cəfa etmişdir”. Lakin övladın adı Muhəmməd olarsa, onu Əbulqasim künyəsi ilə çağırmaq məkruhdur. Həmçinin övlada imamların (ə) düşmənlərinin aıdnı qoymaq məkruhdur. Eyni zamanda uşağın saçının qırxlb tüklərinin çəkisi miqdarında qızıl və ya gümüş sədəqə vermək müstəhəbdir. Uşağın saçını qırxarkən müəyyən yerləri qırxıb müəyyən yerləri saxlamaq məkruhdur.

Sual: Ananın 15 yaşına çatmış qızına nəzarət etmək məqsədi ilə icazəsi olmadan onun çantasını  araşdırması icazəlidirmi?

Cavab: Nə anaya, nə də ataya belə etmək, icazəli deyil.

Sual: Biz səhiyyə nazirliyinin təftiş komissiyasının üzvləriyik. Qanunun pozulma hallarını araşdırırıq. İşimizin tələbi olaraq xəstəlik müalicəsinə sərf olunması üçün icazəsiz götürülmüş və ya oğurlanmış dərman peraparatlarını məhv etmək üçün müsadirə edirik və əksəriyyətinin müəyyən müəssisələrdən oğurlanmasına görə dövlət orqanlarına təhvil veririk. Müqəddəs şəriətin bu barədə mövqeyi nədir?

Cavab: Ümumi mülkiyyətdən oğurlanmış mal ilə qanunun təyin etdiyi qaydalara əsasən davranmaq vacibdir.

Sual: Övladlarımdan biri dərzi işləyir. Üzərində işlədiyi parçanın oğurluq olması ona məlum olmuşdur. Bu iş müqabilində aldığı mal halal, yoxsa haramdır?

Cavab: Oğurluq olduğunu bildiyi parçanın üzərində işləmək və buna görə muzd almaq icazəli deyil.

Sual: Kiçik yaşında oğurluq edən şəxsin hökmü nədir?

Cavab: Ondan istifadə etmək üçün sahibinin könül razılığı bəlli olanadək oğurladığı əşyaya zamindir.

Sual: Bir qadın uşaqlıq çağlarında 6 və 8 yaşlarında oğurluq etmiş böyüdükdən sonra peşiman olmuş və tövbə etmişdir. Lakin həmin oğurlanmış əşyanı sahibinə qaytara bilmir. Əgər həmin əşyanın qiymətini sədəqə olaraq vermək istəsə əvvəlki qiymətlə hesablanmalı, yoxsa indiki qiymətlə?

Cavab: Əgər oğurlanmış əşyanın bənzəri varsa bənzərini, əgər yoxdursa tələf olduğu vaxt olan qiymətini qaytarmalıdır. Lakin oğurlanmış əşyanın özünü və ya əvəzini hər hansı bir vasitə ilə sahibinə qaytarmaq mümkün olarsa, sahibinin adından sədəqə verməyin mənası yoxdur.

Sual: Mən bir şəxsin məndən müəyyən bir əşya və ya məbləğ oğurladığını bilirəm. Əgər ona sən oğurluq etmisən desəm, ictimai baxımdan etibardan düşəcək. Çünki o, saleh əməllər etməklə özünü tanıtdırmışdır. Həmin məbləği və ya əşyanın mislini o, hiss etmədən ondan götürüb, bunula da onun adını qorumağım icazəlidirmi?

Cavab: Əgər oğurluq etdiyini inkar edərsə, həmin miqdarda onun mülkiyyətindən götürməyin heç bir maneəsi yoxdur.

Sual: Əgər uşaq və ya ruhi xəstə başqasının malını oğurlasa və ya tələf edərsə, həmin mala kim zamindir? Mal sahibi malını haradan əldə edəcəkdir?

Cavab: Əgər (uşaq və ya ruhi xəstə) oğurluq və ya bu kimi yolla başqasının malını əldə edərsə, malın sahibi həmin mallı ondan geri ala bilər. Əgər bu, fiziki güc tətbiq etmək və malından istifadə etməkdən asılı olarsa, qəyyumuna müraciət etməlidir. Əgər (uşaq və ya ruhi xəstə) malı tələf edərsə, onun öhdəsindədir. Əgər onun malı olarsa, mal sahibi qəyyumdan tələb edə bilər. Əks təqdirdə, imkanı çatdığı vaxtadək gözləməlidir.

Sual: Hər ay vətəndaşlarına müəyyən miqdarda ərzaq payı verilən bir ölkədə bir şəxs hiylə işlədərək ona düşəcək haqdan daha artıq pay götürərsə - bu işin onun üçün problem yaratmayacağı məlum olduğu halda -  bu yolla əldə olunan payın hökmü nədir?

Cavab: Hər hansı bir yolla dövlət malını oğurlamağa və ya mənimsəməyə icazə vermirik.

Sual: Məndə keçmiş rejimin süqutu vaxtı (söhbət İraq Respublikasından gedir) hökümət idarələrindən oğurlanmış bəzi əmlaklar var. Həmin əşyalara ehtiyacım var. Onların qiymətini şəriət hakiminə və ya onun nümayəndəsinə verib istifadə etməyim icazəlidirmi? Yaxud mən öhdəmdəki məsuliyyətdən neçə xilas olmalıyam? Məlumunuz olsun ki, həmin əşyaları mən oğurlamamışam, mənə verilmişdir.

Cavab: Həmin əşyaları oğurlandığı orqanlara təhvil vermək vacibdir.

Sual: Müsəlman şəxsin kafir ölkəsində kafirlərdən oğurluq etməsi, yaxud hiylə işlədərək onların malından bir şey əldə etməsi icazəlidirmi?

Cavab: Onların ümumi və xüsusi mülkiyyətindən oğurluq etmək icazəli deyil. Həmçinin, İslam dininin və müsəlmanların adına ləkə olarsa, onların malını tələf etmək də icazəli deyil. Eləcə də onların ölkəsinə daxil olarkən və ya sığınacaq alarkən imzalanmış müqaviləyə qarşı xəyanət hesab olunarsa, icazəli deyil. Çünki xəyanət və əhdi pozmaq hamı üçün haramdır.

Sual: Elektirik oğurlamaq icazəlidirmi?

Cavab: İcazəli deyil.

Sual: Əgər oğurlanmış əmlakı sahibinə geri qaytarmaq mümkün olmasa nə etmək lazımdır?

Cavab: Onun dəyərini (sahibinin adından) dini hökmlərinə əməl edən fəqirə sədəqə olaraq vermək lazımdır.

Sual: Yəhudi və xristianların əmlakını oğurlamaq icazəlidirmi?

Cavab: Möhtərəm Seyid cənabları buna icazə vermir.

Sual: Əgər oğurlanmış mal ilə minik alaramsa, onun üzərində namaz qılmaq icazəlidirmi? Həmin miniyin sahibi kim hesab olunur?

Cavab: Əgər oğurlanmış mal ilə deyil, ümumi olaraq almısansa, oğurlanmış malı borc olaraq götürmüş hesab olunursan. Necə ki, müamilələrdə adətən belə olur. (Yəni ixtiyarında olan puldan umumi olaraq istifadə edirsən və hər bir pulun gəlir mənbəyini nəzərdə tutmursan). Bu halda miniyin sahibi sənsən. Amma miniklə oğurlanmış mal əvəz olunarsa, bu alış-veriş füzulidir (puçdur). Mal sahibi razılıq verərsə alış-veriş düzgün olar və minik onun hesab olunar. Əgər razılıq verməsə, alış-veriş batildir.

Sual: Azyaşlı uşağın oğurluq etməsinin hökmü nədir?

Cavab: Əgər malı oğurlanmış şəxsin indi razılığına əmindirsə ona heç nə vacib deyil. Əks təqdirdə, həmin malın geri qaytarılmasına və ya əvəzinin vermilməsinə zamindir. Hətta, xəbəri olmadan həmin əşyanı onun evinə qoymaqla olsa belə.

Sual: Bir şəxs xəstəliyə görə cərrahiyyə əməliyyatı olduqdan müəyyən müddət sonra həkimin onun böyrəklərindən birini oğurlayıb başqasının orqanizminə köçürdüyünü  bilmişdir.

1) Birinci şəxs böyrəyini və ya maddi dəyərini tələb edə bilərmi? Əgər bu haqqı varsa, kimdən tələb etməlidir?

2) İkinci şəxsin zəruri ehtiyacı olduğu halda birinci böyrəyin öz orqanizminə qaytarılıb plantasiya edilməsini tələb edə bilərmi?

Cavab:

1) Bəli, buna haqqı var. Zamin cinayəti törədən, yəni əməliyyatı icra edən həkimdir.

2) Bəli, onun öz böyrəyini tələb etməyə haqqı var. Cinayətkar həkim bütün xərcləri və yaralamaq diyəsini (təzminatını) də ödəməlidir. Yalnız bu iş orqanizminə böyrək köçürülmüş ikinci şəxsin həyatına təhlükə yaradarsa, böyrəyi ondan geri tələb etmək icazəli deyil.

Sual: Qərb ölkələrində bahalı malları ucuz qiymətə satırlar. Bu isə müştəridə həmin malın oğurluq olması təsəvvürünü yaradır. Həmin malın müsəlmandan və ya kafirdən oğurlandığını təxmin və ya güman etdiyi halda - satan adam istər müsəlman olsun, istərsə də kafir - onu  almaq icazəlidirmi?

Cavab: Əgər istər müsəlman, istərsə də qeyri müsəlman olan və malı hörmətli hesab olunan şəxsdən oğurlandığını bilərsə və ya buna əmin olarsa, həmin malı almaq və ona sahib olmaq icazəli deyil.